Neanderthalers zien wij toch een beetje als oermensen en daar verbinden we gauw domheid mee. Het woord holbewoner gebruiken we nog steeds als we iemand dom of bruut vinden. De Neanderthaler was verre van dom. Ook was zijn leven niet zo gewelddadig als wij denken.
Leven niet gevaarlijker dan nu
Voordat we ingaan op de intelligentie van de Neanderthaler, nemen we eerst een ander vooroordeel onder de loep. Lang werd gedacht dat het leven van de Neanderthaler gevaarlijker was. Er zou onderling meer gevochten worden en de jacht met bijvoorbeeld speren bracht hen dichter bij hun prooi. Uit recente vergelijkingen tussen hoofdwonden van Neanderthalers en hoofdwonden van de moderne mens blijkt dat er geen verschillen zijn. Er lijken alleen wat meer jonge Neanderthalers met hoofdwonden te zijn. Hun overlevingskans met een hoofdverwonding was dus waarschijnlijk wel wat kleiner. Nu we dit misverstand uit de weg hebben, stappen we over naar de misverstanden met betrekking tot intelligentie.
Grote hersenen
In vergelijking met de chimpansee hebben wij als mens bij onze geboorte hele grote hersenen. De hersenen van Neanderthalers waren bij de geboorte ook groot en groeiden zelfs nog wat sneller dan bij de moderne mens. De groei stopte wel ongeveer tegelijkertijd. Uiteindelijk waren de hersenen van Neanderthalers zelfs wat groter dan bij ons. Onderzoekers gaan ervan uit dat kinderen met grotere hersenen het uitvoeren van complexe taken beter aankunnen. Hersenen zijn in de loop der tijd dus weer gaan krimpen, maar werken wel even efficiënt. De theorie hiervoor is, dat door het verkleinen van de hersenen energie bespaard kon worden voor de voortplanting. Energie steken in het ontwikkelen van grote, snel groeiende hersenen zorgt voor een tragere ontwikkeling bij kinderen en een latere geslachtsrijpheid van de moeder. Size does matter!
Symbolisch denken
In Spanje zijn bewerkte schelpen ontdekt die Neanderthalers gebruikten als make-up doosjes en als sieraden. Ook zijn verschillende kleuren pigment gevonden die waarschijnlijk gebruikt werden als make-up. Deze vondsten leiden tot de conclusie dat de Neanderthaler symbolisch kon denken. Dat betekent dat je een voorwerp ook een andere functie kan geven. Een schelp gebruik je ook als ketting en een grottekening kan ook een rituele betekenis hebben.
Gezondheidszorg
Neanderthalers verzorgden hun zieken en hielpen elkaar ook bij de geboorte van kinderen. Ze leefden in kleine groepen en het overlijden van iemand had grote invloed op de groep en uiteindelijk op het voortbestaan van de hele groep. Gezondheidszorg werd dus ingezet als overlevingsstrategie.
Waarom zijn de Neanderthalers dan toch verdwenen?
Ondanks hun verregaande ontwikkeling is de Neanderthaler toch uitgestorven. Hier zijn verschillende theorieën over. Naast de gedachte dat de Neanderthalers zijn opgegaan in andere menssoorten is er ook een andere uitleg. Er zijn bewijzen dat Neanderthalers kannibalen waren, dus toch wat bruter dan wij nu doen voorkomen. Door het eten van elkaar kregen ze een ziekte die leek op de gekkekoeienziekte. Daardoor verzwakte de populatie en stierven ze uit. De meeste wetenschappers denken dat er niet één oorzaak is aan te wijzen voor hun uitsterven. Wel zijn we met het uitsterven een intelligente menssoort kwijtgeraakt die heel veel eigenschappen met ons deelde.
